Muziekgenre met een diepere laag

Tijdens het yogafestival op Terschelling maakte ik voor het eerst kennis met kirtan [red. zingvorm in vraag en antwoord], daar voelde ik meteen de verbindende kracht van samen mantra’s zingen. Maar de sanskrietteksten waren onbekend voor mij, ik kende hun betekenis niet en ik ben een talig mens, altijd met taal bezig. Dus ik voelde me een beetje ongemakkelijk en buitengesloten omdat iedereen om me heen de betekenissen wel leek te kennen. Pas later begreep ik dat het nu juist helemaal niet om de betekenis gaat, maar om de klankervaring.

Zingen in groepsverband leerde ik op de Vrije School, we zongen veel en kregen wekelijks koorzang. Als pubers zongen we dan bijvoorbeeld grote klassieke werken, zoals delen uit het Requiem van Fauré, of de Misa Criolla van Ramírez, prachtige muziek. Die samenzang behoort tot de meest indrukwekkende gebeurtenissen uit mijn schooltijd. Uit ervaring weet ik dus hoe machtig samenzingen is, hoe je opgetild kunt worden en hoe verbindend het effect is in een groep.

Inmiddels zie ik dat mantra’s ook de wereld over gaan als een muziekgenre met een diepere laag, voor meer mensen toegankelijk dan enkel spiritueel ingewijden. Daarvan werd ik me bewust door de mantradocumentaire Mantra, sounds into silence van Georgia Wyss. Toen ik die documentaire zag dacht ik ineens: Verhip! Dit is zóveel groter dan ik dacht. Sindsdien nemen mantra’s hun plek in in mijn leven. En mezelf daarbij begeleiden met de ukelele is voor mij een heel yin manier van muziek maken.

Het menszijn vieren

Dat wij muziek kunnen maken met onze stem, dat is toch geweldig?! Als ik iemand hoor zingen kan ik écht ontroerd zijn dat die muziek uit onszelf voortkomt. Zingen is voor mij daarom een ultieme manier om het menszijn te vieren, net als dans trouwens. Het zijn de slingers van het bestaan.

Lichtenberger methode

In Amsterdam neem ik zangles bij Anna Kramer die lesgeeft met de Lichtenberger methode. Ze benadert het zingen fysiologisch, je leert hoe je ontspannen kunt zingen en groot kunt klinken, zonder het lichaam te forceren. Wilskracht en sturing veroorzaken spanning, en een gespannen lijf fibreert minder. Die spanning kan al ontstaan door het soort aanwijzingen dat een docent geeft. Anna is er dus in getraind aanwijzingen te geven die geen appèl doen op wilskracht. De grondleggers van de Lichtenberger methode zijn zangeres Gisela Rohmert en haar man Walter Rohmert, hij was professor ergonomie. Ze deden in de jaren ’80 onderzoek naar de fysiologie van de stem. Ze keken bijvoorbeeld naar taalgerichte lichaamstherapieën en de invloed die ze hadden op de stem. Dat was nieuw want tot dan toe werd er zangles gegeven op basis van aannames die generatie op generatie werden doorgegeven.

De verticaliteit van klank

Het hele lichaam is een klankkast, het heeft holtes die worden beschermd door diafragma’s. Het middenrif is de bekendste, maar de tong, mondbodem, de stembanden, het zachte gehemelte en je bekkenbodem zijn ook diafragma’s. Staat een van die diafragma’s strakgespannen, dan houdt dat de vibratie tegen en dus de klank. Met deze zangmethode leer je de klank verder het lichaam in te leiden zodat je de ‘verticaliteit van klank tot leven brengt’, zoals Anna dat zo mooi zegt.

Het verschil kun je goed horen. Een lichaam dat op deze zachte manier benaderd wordt, vanuit ontspanning, brengt vanzelf een rijkere, volle klank voort. Dat klinkt echt anders dan een lichaam dat gepusht wordt om groots te klinken.

Aandacht als voertuig van de klank

Een oefening die ik dan krijg is: zing eens een toon, waar neem je de trilling waar in je lichaam? Of Anna vraagt hoe het is als ik zing met mijn handen losjes op mijn kaken. Waar gaan de trillingen dan heen? Het bijzondere is dat door zo’n simpele aanwijzing je kaakspieren al ontspannen, wat de klank meteen ten goede komt. Breng je je aandacht naar een bepaalde plek in je lichaam, dan reist de trilling daar ook heen. Zo wordt je je heel bewust van elk deel in je lichaam en breng je de klank naar plekken in je lijf waarvan je eerst niet eens bewust was dat daar ook klank naartoe kan bewegen. En je merkt dat je geen kracht hoeft te gebruiken om veel volume te produceren.

Zingen met deze methode is ook een oefening in bewuster waarnemen van subtiele veranderingen in je lijf. Het heeft een heel meditatief karakter, omdat het je in het nu brengt, bij je fysieke ervaring.

 

Liselotte: We vertelden het al in de introductie, Cathelijne viert voor de derde keer de Zeven Midzomerdagen, een initiatief om geïnspireerd en bewust stil te staan bij alles wat de zomer ons biedt. De voorgaande jaren heeft Liselotte meegedaan en daar ontzettend van genoten. Dat gunnen we jou ook!

Vier midzomer

Doe mee aan de Zeven Midzomerdagen van 21 t/m 27 juni en je ontvangt elke dag een mail in de vroege ochtend. Een brief in de vorm van een kort essay over uitwaaien, bijkleuren, schoonspoelen, oprapen en stippen op de horizon. Om de zomer te vieren. Het thema van dit jaar is Tussen de getijden.

Wil je meedoen, meld je dan uiterlijk maandag 19 juni aan door een mail te sturen naar cathelijne@ournature.nl o.v.v. Zeven midzomerdagen 2023.

Over Zeven midzomerdagen, wat eraan vooraf ging

De twaalf nachten tussen 25 december en 6 januari zijn van oudsher een magische ruimte in de tijd. Vanuit allerlei tradities wordt deze periode, waarin de nachten het langst zijn, gezien als een moment waarin inspiratie ontvangen wordt voor wat later in het jaar kan ontkiemen. Een periode van naar binnen keren.

Precies een half jaar later, waarin de dagen het langst zijn, staat wat ontkiemd is in volle bloei. Een periode van naar buiten treden. Traditioneel wordt deze bloeitijd in de noordelijke landen gevierd met midzomerfeesten in de natuur. Maar de kwaliteit van bloeitijd zou nog veel meer beleefd kunnen worden door er langer dan één dag van te genieten. Zoals je het diepst van de winter ook levendiger ervaart door de Twaalf midwinternachten te vieren. Het houdt je makkelijker in het moment.
Zo is het idee voor Zeven midzomerdagen heel organisch ontstaan.

Waarom zeven dagen en geen twaalf? Omdat de energie in zomerhoogtijdagen energiegevend en tegelijk verzengend uitputtend kan zijn. Dus liever kort en krachtig, dat past beter bij de extraverte zomer.
We kozen voor zeven dagen omdat zeven compleetheid symboliseert.
Waarom dagen en geen nachten? In de donkere wintertijd is de nachtkwaliteit duidelijk aanwezig, en in de lichte zomertijd de dagkwaliteit.

Zeven midzomerdagen begint op de zonnewende van 21 juni en eindigt 27 juni.