Mantra’s zingen met je ukelele
Wil je mantrazingen en jezelf daarbij leren begeleiden op een instrument? Dan ligt het harmonium voor de hand. Of een gitaar, maar dat kost eerst wat jaren oefening. Makkelijker is een ukelele, het instrument dat de laatste jaren een rap groeiend aantal fans kreeg.
Tekst: Cathelijne Esser
De ukelele is hot kun je rustig stellen. Begrijpelijk, hij heeft niet alleen een vriendelijke en toegankelijke klank, is ook handig mee te nemen, betaalbaar en in korte tijd te leren bespelen. Nog fijner, echt iedereen kan het leren, ook als je nog nooit een instrument in handen hebt gehad. Yogadocente Liselotte Goed en schrijver Barbara Tammes zijn fervent ukelelespelers en besloten een aantal jaren geleden hun spelplezier met anderen te delen. Ze richtten Uked op (We’re here to get you uked’) en organiseren sindsdien workshops voor beginners. Ook importeren ze volhouten handgemaakt ukeleles uit Portugal die ze in hun winkel verkopen. Speciaal voor yogi’s ontwikkelde Liselotte de workshop ‘Mantra’s op de ukelele’. Cathelijne Esser toog naar het hoofdkwartier in Bergen en deed een middag mee.
Muziek brengt verbinding
‘I truly believe that the ukulele is the instrument of peace, because I truly believe that if everyone played the ukulele this world would be a better place.’ Deze uitspraak komt uit de mond van ukelelevirtuoos Jake Shimabukuro. Voor zover ik weet zingt Jake geen mantra’s maar wat hij zegt is waar: muziek maken brengt altijd verbinding tot stand, met jezelf en met anderen.
En dan heeft een ukelele ook nog het charmante charisma van pretentieloosheid. Liselotte: ‘Mijn ervaring is dat je snel vrienden maakt als je je ukelele meeneemt. Er verschijnt onmiddellijk een glimlach op het gezicht van de ander. Je hoeft niet eens dezelfde taal te spreken om contact te maken.’
Zelf begeleidt ze zich al jaren op de ukelele bij het mantrazingen, liever dan op het harmonium. Maar ze ontdekte tot haar verbazing dat er nog relatie weinig andere mantrazingende ukelelespelers zijn en er bijna geen mantramuziek voor de ukelele te vinden is. Ook mij ligt de klank van de uke nader aan het hart dan die van een harmonium. En ik hou van de speelsheid die aan het snaarinstrument kleeft. Hij herinnert mij er elke dag aan dat het leven met humor en speels geleefd kan worden.
Downsize, simplify and smile
De deelnemers zijn vandaag van heinde en verre naar het Noord-Hollandse Bergen gekomen. Zelfs van over de landsgrens komt een Vlaams stel. Hij is meteen de enige deelnemende man. Hoewel de workshop voor beginners is bedoeld, ben ik dat strikt genomen niet meer. Wel is het zo dat ik alleen nog achter gesloten schuifdeuren speel. Want oei, je komt jezelf behoorlijk tegen tijdens dat pretentieloze uitproberen. Een heel arsenaal beperkende gedachten vliegt voorbij – net niet het idee van ukelele spelen natuurlijk.
Mijn buurvrouw heeft er ook last van blijkt. Ze herkent zich in mijn hardop uitgesproken gedachte ‘dat het aan mijn spel nog niet te horen is’ dat de uke al een poos in mijn leven is. Niet nodig als die oordelen, laten Barbara en Liselotte vandaag duidelijk voelen. Houd het sowieso eenvoudig, dat is genoeg. Een yin-manier van muziek maken zou je het kunnen noemen. Let de lag laag, of beter nog, leg die lat gewoon helemaal niet neer. Downsize, simplify and smile, hebben ze als reminder op een ansichtkaart laten drukken.
Om namah shivaya
We beginnen met Om namah shivaya. Drie akkoorden zijn er nodig. Veel mantra’s zijn al met twee of drie akkoorden te spelen. A mineur, F, G. De moeilijkheid zit hem in de akkoordwisselingen, waarbij je vingers soepel van positief moeten veranderen. Het G-akkoord is meteen een lastige voor de meesten. Kramp in je pols krijg je ervan. Zingen tijdens het strummen vergt wat coördinatie van stem en vingers maar ik merk hoe het zingen van een mantra dan juist helpt; de herhalingen geven je telkens een nieuwe ronde, een nieuwe kans. Ook makkelijk is dat je niet hoeft na te denken over de test. Hoe goed dat ook anderen helpt blijft meteen: binnen een half uur speelt iedereen Om namah shivaya en de meesten zingen er al bij. Nog aarzelend, maar het lukt.
De yoga van klank
‘Deze mantra is een lofzang op Shiva, de grote schepper van de wereld,’ legt Liselotte uit. Al is het niet per se nodig de betekenis te weten van wat je zingt in het Sanskriet. Mantrazingen is vooral een gevoelservaring. ‘Klank is trilling en mantra’s hebben een energetische lading doordat ze al eeuwenlang herhaald worden gereciteerd.’ We zingen deze middag ook twee Engelse mantra’s, het prachtige The River is Flowing en Lean on Me. Een sister verderop krijgt een blackout. Help, het F-akkoord, hoe gaat dat ook alweer? ‘Geeft niks’ reageert Barbara begripvol, en ze legt het rustig nog een keer uit. Aan het begin van de workshop heeft ze al verteld dat ze zelf ooit gitaar dacht te gaan spelen. Het kwam er uiteindelijk niet van. Te hoogdrempelig. Toen ontmoette ze Liselotte, die op een camping onder een boom ukelele speelde. Barbara ging erbij zitten en raakte verliefd op het instrument.
Je stem laten horen
Mantrazingen en jezelf begeleiden is ook een balans vinden tussen het volume van je stem en dat van je instrument. Liselotte adviseert net iets luider te zingen dan je ukelele speelt. Barbara vult terloops aan dat de ukelele ook helpt je stem te laten horen. ‘Je instrument is je steunpilaar als je het zingen eng vindt.’ Daar kan ik mij wel wat bij voorstellen: de concentratie die nodig is voor je handen, leidt je af van de angst. Waar zo’n kleine Portugees al niet goed voor is. Onderweg naar huis zingt het vrolijke Radhe Govindha waarmee we afsluiten nog lang na. Buiten drijft een grijs pak wolken, binnenin mij is de zon doorgebroken. Thuis ga ik die avond meteen verder met spelen en neem ik me heilig voor de schuifdeuren eens te openen.
Dit artikel verscheen in het tijdschrift Yoga International voorjaar 2018, toen Liselotte met haar Magic Mantras nog onderdeel was van Uked.